Czy wiecie o tym, że jako pacjent każdy z nas ma wiele przywilejów, które muszą być przestrzegane przez personel medyczny?
Nie wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że jako pacjenci służby zdrowia mamy zaskakująco dużo praw. Nie zawsze te prawa są respektowane, ale bywa, że nawet o tym nie wiemy! Warto więc zapoznać się z zaskakująco długą listą naszych przywilejów. Warto też być świadomym, że te przywileje nie są dawane za darmo. One są nam dane przez państwo w zamian za to, że z naszych składek sami opłacamy funkcjonowanie służby zdrowia.
Każdy z nas ma swoje doświadczenia, jeśli chodzi o służbę zdrowia. Zdarza się, że nie są to doświadczenia najlepsze. Dobrze wiemy, że ogólny poziom narzekania na poziom świadczonych usług medycznych jest z reguły dość wysoki. A najczęściej to narzekanie dotyczy sytuacji, gdy mamy wrażenie, że szpital, przychodnia, konkretny lekarz nie są w stanie poświęcić nam należytej uwagi, mówiąc wprost – traktują nas „per noga”, na odczepnego.
Jeśli tak się faktycznie zdarza, to warto uzbroić się w wiedzę, jakie są nasze prawa jako pacjentów.
Tymi bezwzględnie podstawowymi prawami pacjenta są:
PO PIERWSZE
– masz prawo do darmowego i równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Sposób udzielania Ci pomocy medycznej i procedury z tym związane muszą odpowiadać wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.
PO DRUGIE
– jeżeli istnieją ograniczenia w możliwości udzielania odpowiednich świadczeń, masz prawo do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń (tzw. kolejki). Każdy, kto ma prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, otrzymuje pomoc medyczną na takim samym poziomie.
PO TRZECIE
– masz prawo do natychmiastowego otrzymania pomocy medycznej, bez skierowania, w stanie nagłym – jeśli jest zagrożone Twoje zdrowie lub życie. W stanach nagłych masz prawo – UWAGA – skorzystać z pomocy lekarza, który nie jest lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego, w zakresie niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej. Prawo do natychmiastowej pomocy medycznej, bez skierowania, ma także kobieta w czasie porodu.
PO CZWARTE
– możesz żądać, aby lekarz udzielający Ci świadczeń zdrowotnych zasięgnął opinii innego lekarza lub zwołał konsylium lekarskie. Co prawda, lekarz może odmówić zasięgnięcia opinii innego lekarza, jeżeli uzna to za bezzasadne. Jednak pamiętaj, że w takiej sytuacji Twoje żądanie oraz odmowa lekarza powinny zostać odnotowane w dokumentacji medycznej, do której masz dostęp. Dotyczy to również świadczeń zdrowotnych udzielanych przez pielęgniarkę lub położną.
Praw pacjenta jest naprawdę wiele, różnią się w zależności od wielu sytuacji czy też kontaktów z różnymi podmiotami. Dlatego do tego poradnika będziemy jeszcze wracać.
Na razie skoncentrujmy się na sytuacji, którą chyba wszyscy znamy najlepiej – wizycie w ośrodku zdrowia, przychodni, ambulatorium czy aptece.
Czego w tych przypadkach możemy oczekiwać?
* Masz prawo do informacji o swoich prawach.
Taka informacja powinna być umieszczona w miejscu ogólnodostępnym, a w przypadku pacjentów którzy nie mogą się poruszać i przebywają w stacjonarnym podmiocie leczniczym (np. szpitalu, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, pielęgnacyjno-opiekuńczym, rehabilitacji leczniczej, sanatorium) – w pomieszczeniu, gdzie znajduje się pacjent.
* Masz prawo wybrać lekarza ubezpieczenia zdrowotnego pierwszego kontaktu
(lekarz podstawowej opieki zdrowotnej). Może być nim lekarz rodzinny, internista lub pediatra (w przypadku dzieci).
UWAGA! W ciągu roku kalendarzowego możesz trzykrotnie i bezpłatnie zmienić swoją decyzję.
* Masz prawo wybrać pielęgniarkę i położną ubezpieczenia zdrowotnego (pielęgniarkę/położną podstawowej opieki zdrowotnej).
W ciągu roku kalendarzowego możesz trzykrotnie i bezpłatnie zmienić swoją decyzję.
* W ramach podstawowej opieki zdrowotnej masz prawo do badania oraz porady lekarskiej bez skierowania, w tym do nocnej (od 18:00 do 8:00) oraz świątecznej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej, udzielanej w formie ambulatoryjnej i wyjazdowej.
* Masz prawo zarejestrować się do lekarza osobiście, przez osoby trzecie lub telefonicznie.
* Jeśli wybrany przez Ciebie lekarz jest nieobecny, musisz zostać przyjęty przez innego lekarza.
* Bez skierowania, masz prawo do ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych udzielanych przez: ginekologa i położnika, dentystę, wenerologa, onkologa oraz psychiatrę.
* Masz prawo do ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych bez skierowania, gdy chorujesz na gruźlicę, gdy jesteś zakażony wirusem HIV, jesteś inwalidą wojennym i wojskowym, kombatantem, osobą represjonowaną lub cywilną niewidomą ofiarą działań wojennych.
* Masz prawo do leczenia odwykowego bez skierowania, gdy jesteś osobą uzależnioną od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych.
* Na podstawie skierowania masz prawo do bezpłatnych badań diagnostycznych zleconych przez lekarza leczenia uzdrowiskowego, rehabilitacji leczniczej, leczenia szpitalnego, ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych. Ale tutaj jest jedno „ale” – jeśli nie masz skierowania, jesteś zobowiązany ponieść koszty udzielonych świadczeń opieki zdrowotnej wymagających skierowania.
* Na podstawie skierowania masz prawo do bezpłatnego sprzętu rehabilitacyjno-ortopedycznego i środków higieniczno-pielęgnacyjnych.
* Masz prawo do bezpłatnego wystawienia zaświadczeń lekarskich lub zaświadczeń wystawianych przez położną, jeżeli są one potrzebne do uzyskania dodatku z tytułu urodzenia dziecka lub jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka.
* CO BARDZO WAŻNE
– masz prawo do informacji o leku zastępczym, który jest tańszym odpowiednikiem leku wypisanego na recepcie oraz do informacji o sposobie jego stosowania, przechowywania oraz ewentualnych interakcjach z innymi medykamentami.
GDZIE DOCHODZIĆ SWOICH PRAW
Gdy Twoje prawa zostały naruszone, możesz zwrócić się do:
* Rzecznika Praw Pacjenta (Serwis Rzecznika Praw Pacjenta);
* kierownika podmiotu leczniczego;
* w przypadku samodzielnych publicznych ZOZ albo podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej – do rady społecznej lub do podmiotu tworzącego;
* samorządów zawodów medycznych: okręgowej izby lekarskiej, okręgowej izby pielęgniarek i położnych, okręgowej izby aptekarskiej, Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych;
* sądu powszechnego (cywilnego) w celu wynagrodzenia poniesionej szkody i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, jak również do zakładu ubezpieczeń, z którym dana placówka lub osoba udzielająca świadczenia zdrowotnego ma podpisaną umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;
* organów ścigania – w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa;
* Rzecznika Praw Obywatelskich.
