Mało kto zdaje sobie sprawę, że budżet powiatu a budżet gminy to dwie kompletnie różne rzeczy. Nie tylko, jeśli chodzi o wielkości, ale przede wszystkim, jeśli chodzi o zasadę tworzenia i wykorzystywania – co na końcu dotyka każdego z nas. Tutaj przyglądamy się bliżej budżetowi powiatu sulęcińskiego na 2020 rok.
Poważnym ograniczeniem wydatkowania środków z budżetu powiatu jest to, że otrzymane subwencje i dotacje mogą zostać wydane wyłącznie na wskazane zadania i cele. Niewykorzystane środki nie mogą być przekazane na inne rzeczy i po prostu wracają do budżetu państwa.
Na dochody budżetu powiatu składają się dochody majątkowe (głównie dotacje i środki przeznaczone na inwestycje oraz dochody ze sprzedaży majątku powiatu) oraz dochody bieżące.
Wydatki budżetu powiatu to wydatki majątkowe (przeznaczone na inwestycje) oraz wydatki bieżące, czyli m.in. wynagrodzenia, świadczenia społeczne, zakupy materiałów i usług oraz obsługa długu.
Dla przejrzystości informacji o budżecie powiatu należy wskazać podstawowe źródła dochodów, do których zaliczyć można:
– subwencje, które głównie przeznaczone są na funkcjonowanie edukacji publicznej;
– dotacje na realizację zadań własnych i zleconych, głównie przeznaczone na funkcjonowanie Państwowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego, straży pożarnej, gospodarkę nieruchomościami, geodezję;
– podatki od osób fizycznych określone decyzją Ministerstwa Finansów;
– dochody z opłat i kar środowiskowych, które przeznaczone są na ochronę środowiska;
– dochody własne powiatu z opłat za wydawane dokumenty (np. prawo jazdy, rejestracja pojazdów, sprzedaż majątku, najem nieruchomości itp.), które przeznaczone są bieżącą działalność powiatu.
Na wstępie wspomnieliśmy o zasadniczej różnicy między budżetem powiatu a gminy. Na czym ta różnica polega? Otóż dochody własne gminy uzyskiwane są m. in. z podatków (od nieruchomości, podatku rolnego, leśnego, od środków transportu), także z podatku dochodowego od osób fizycznych, z wpływów z opłaty skarbowej, targowej, od posiadania psów i podobnych. Jak się można domyślić, dzięki takim wpływom gmina ma możliwość w miarę swobodnego kreowania dochodów. Wachlarz działań jest tu bardziej elastyczny, a co za tym też idzie pojawia się także więcej możliwości podejmowania różnego rodzaju inicjatyw.
Wracając do powiatu. Jak powstaje jego budżet? Po pierwsze potrzebne są informacje z poszczególnych powiatowych jednostek organizacyjnych, inspekcji i straży, które określają, ile pieniędzy potrzebują do skutecznego działania, oraz wysokość dochodów, jakie zamierzają osiągnąć. Wydatki powinny być racjonalne, ale jednocześnie zaspokajać potrzeby powiatu. Ważne są tu informacje z Ministerstwa Finansów oraz Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego o wartościach subwencji i dotacji na realizację zadań własnych i zleconych.
Należy pamiętać o spłacaniu istniejącego długu w wysokości 13 940 000 złotych.
Dochody powiatu są zmienne, dlatego oczywiście wydatki powinny być do nich dostosowane. To między innymi:
– edukacja publiczna – funkcjonowanie I Liceum Ogólnokształcącego, Zespołu Szkół Licealnych i Zawodowych, Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej;
– ochrona zdrowia (szpital powiatowy);
– polityka prorodzinna i wspieranie osób niepełnosprawnych (Dom Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Dom Dziecka, rodziny zastępcze, przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy poprzez Powiatowy Urząd Pracy);
– transport drogowy i drogi powiatowe;
– geodezja, kartografia;
– gospodarka nieruchomościami;
– administracja architektoniczno-budowlana;
– ochrona środowiska i przyrody;
– ochrona praw konsumenta.
Zdajemy sobie sprawę, że zawiłości kwestii budżetowych powiatu mogą wydawać się sprawą skomplikowaną. Faktem jednak jest, że dotyczą nas wszystkich – mieszkańców. Jeszcze bardziej, na co dzień, istotny jest dla nas budżet gminy i jego realizacja. Dlatego prosimy, aby ten artykuł traktować jedynie jako wstęp do tematu. Trudnego, ale ważnego dla lokalnej społeczności. Jego tajniki postaramy się sukcesywnie wyjaśniać w następnych numerach.